Bột sắn dây là một loại thực phẩm quen thuộc với người Việt, đặc biệt được ưa chuộng vào mùa hè nhờ công dụng thanh nhiệt, giải độc, làm mát cơ thể. Tuy nhiên, nhu cầu cao đã khiến thị trường xuất hiện nhiều loại bột sắn dây giả, pha tạp chất, ảnh hưởng không chỉ đến hiệu quả sử dụng mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho sức khỏe. Vì vậy, người tiêu dùng cần trang bị những kiến thức cơ bản để nhận biết và phân biệt bột sắn dây thật và giả.
Phân biệt bột sắn dây thật và giả bằng mắt thường
Đây là cách đầu tiên và dễ áp dụng nhất khi chọn mua bột sắn dây.
Bột thật: Có màu trắng tinh tự nhiên, hơi đục nhưng không chói mắt. Những viên bột thường to, sắc cạnh, khô ráo, không bị ẩm và có thể thấy rõ sự đồng đều.
Bột giả: Màu trắng sáng bất thường, có thể ngả vàng hoặc trắng đục. Các hạt bột thường nhỏ, viên tròn không sắc cạnh, trông kém tự nhiên, dễ vụn hoặc dính ẩm. Bột giả thường được pha thêm tinh bột sắn thường, bột ngô hoặc các chất độn công nghiệp khác nhằm tăng trọng lượng và giảm giá thành, làm mất đi màu sắc và cấu trúc đặc trưng của bột sắn dây nguyên chất.
Bạn có thể phân biệt bột sắn dây thật và giả bằng mắt thường.
Phân biệt bằng cách hòa vào nước
Một trong những cách kiểm tra nhằm phân biệt bột sắn dây thật và giả có độ chính xác cao là hòa bột vào nước lạnh.
Bột thật: Tan đều trong nước, không lắng cặn. Sau khi cho vào ngăn mát tủ lạnh 3–3,5 giờ, phần bột lắng xuống đáy cốc sẽ cứng chắc, bám chặt vào thành cốc, rất khó lấy ra. Khi đổ phần nước đi, đáy cốc gần như không có cặn bẩn hay vẩn đục.
Bột giả: Có thể không tan hết, để lại cặn lắng hoặc tạp chất không rõ nguồn gốc. Sau thời gian để lạnh, lớp bột lắng lại sẽ mềm, dễ đổ ra, chứng tỏ đã bị pha trộn hoặc không nguyên chất.
Đun nóng để phân biệt bột sắn dây thật và giả
Cho 3 thìa cà phê bột sắn dây, 1 chén nước và 2–3 thìa đường (tùy khẩu vị) vào nồi, khuấy đều và đun trên lửa vừa trong khoảng 10 phút.
Bột thật: Khi chín sẽ tạo thành hỗn hợp sánh mịn, trong suốt, có thể nhìn thấy đáy nồi. Bột thơm nhẹ, không bị tách nước.
Bột giả: Sau khi nấu, hỗn hợp đục, lợn cợn, không trong, dễ tách nước, và có thể có mùi lạ, không thơm tự nhiên.
Phân biệt bằng vị giác, khứu giác
Một cách đơn giản khác để phân biệt bột sắn dây thật và giả là nếm thử bột khô hoặc pha uống thử.
Bột thật: Khi cắn một viên bột khô, bạn sẽ thấy nó giòn, tan nhanh, không gây cảm giác lợn cợn hay nhám lưỡi. Vị thanh, mát, dễ chịu, hậu vị có chút ấm đầu lưỡi.
Bột giả: Viên bột dễ mềm hoặc dẻo, khi cắn có cảm giác sạn, nhám, thậm chí có mùi ẩm mốc hoặc không có vị gì rõ rệt.
Mùi thơm đặc trưng cũng là điểm dễ phân biệt giữa bột sắn dây thật và hàng giả. Bột thật có mùi thơm dịu nhẹ, đặc trưng của củ sắn dây. Dù không nồng nhưng dễ cảm nhận nếu để gần mũi. Bột giả không có mùi thơm hoặc có mùi lạ, mùi hóa học, thậm chí bị nồng, gắt.
Lưu ý khi sử dụng bột sắn dây
Dù là thực phẩm tốt cho sức khỏe nhưng nếu dùng không đúng cách, bột sắn dây cũng có thể gây hại. Cần lưu ý:
Nên nấu chín bột sắn dây nếu người dùng dễ bị tiêu chảy.
- Nấu chín trước khi uống nếu bạn có cơ địa yếu, dễ tiêu chảy, vì bột sắn dây có tính hàn mạnh.
- Không dùng quá liều: Mỗi người trưởng thành chỉ nên uống 1–2 ly/ngày, tránh dùng quá nhiều vì trong sắn dây có chứa hoạt chất flavonoid và saponosid, nếu lạm dụng có thể ảnh hưởng gan, thận.
- Không pha quá ngọt: Dùng quá nhiều đường có thể gây tăng đường huyết, béo phì hoặc nguy cơ tiểu đường, đặc biệt với người cao tuổi.
Tóm lại, việc phân biệt bột sắn dây thật và giả không quá khó nếu bạn nắm rõ những dấu hiệu cơ bản như màu sắc, cấu trúc hạt, khả năng tan trong nước, độ trong sau khi nấu và đặc điểm về mùi vị.