Tôi xem phim Sex Education không phải để giải trí. Thật ra lúc đầu cũng chẳng nghĩ sẽ xem hết 4 mùa, chỉ tính bật vài tập cho biết người ta khen cái gì mà thôi. Ai ngờ, coi riết rồi bị kéo vào lúc nào chẳng hay.
Tôi không xem vì con gái, cũng không định dùng phim để "dạy dỗ" con cái gì hết. Tôi chỉ tò mò. Nhưng rồi, điều tôi học được lại nằm ngoài những cảnh học đường, tình yêu tuổi teen hay chuyện giới tính người ta hay nhắc đến.
Tôi học được… cách nói "không".
Xem đến đoạn các nhân vật bắt đầu biết từ chối người khác – từ chối yêu cầu của cha mẹ, bạn bè, người yêu – tôi bỗng ngồi thừ người ra. Tôi nhận ra mình – ở tuổi gần 40 – vẫn chưa học được điều đó.
Tôi cả nể. Cả nể đến mức… mệt mỏi.
Bộ phim Sex Education khiến tôi nhận ra nhiều điều
Có lần đồng nghiệp nghỉ ngang, tôi gánh thêm cả phần việc của họ, về nhà 9h tối, nấu cơm xong chỉ kịp ngồi thở. Có lần hàng xóm nhờ trông con giùm vì "chị bận đi làm tóc" – tôi cũng nhận lời, dù hôm đó là sinh nhật chồng, tôi đã định nấu món anh thích.
Bạn bè thì khỏi nói, ai mượn đồ, tôi đều đưa, dù biết chắc là chẳng bao giờ đòi lại được. Có chị họ hay rủ tôi đi phụ nấu đám giỗ, tôi cũng gật đầu cái rụp, dù trong lòng ngao ngán. Không ai ép tôi, tôi tự ép mình. Tôi sợ làm người khác buồn, sợ bị nói là "ích kỷ".
Chồng tôi nhiều lần bảo: "Em sống cho cả thiên hạ rồi mới tới chồng con". Nghe thì buồn cười, mà nghĩ lại cũng đúng.
Tệ hơn là con gái tôi bắt đầu giống tôi. Con bé học lớp 9, nhút nhát, ít khi dám từ chối bạn. Có lần tôi thấy nó về muộn, hỏi ra mới biết là đứng phụ bạn trực nhật vì bạn "mỏi chân". Có lần nó sốt nhẹ nhưng vẫn năn nỉ đi học vì "đã hứa với lớp trưởng giúp làm đồ dùng học nhóm".
Tôi hiểu, nếu không sửa mình, con tôi cũng sẽ lớn lên với tâm lý "cần phải làm vừa lòng tất cả mọi người", và rồi cũng sẽ kiệt sức như mẹ nó bây giờ.
Và rồi phim Sex Education khiến tôi tỉnh ngộ
Một bài học đơn giản được lặp đi lặp lại xuyên suốt: trong cuộc sống có vô vàn cơ hội để nói "không", và bạn có quyền làm điều đó.
Các nhân vật trong phim khi biết từ chối điều mình không thích, khi dám nói ra ranh giới của bản thân, đều trở nên mạnh mẽ hơn, hạnh phúc hơn. Còn những ai cố gắng chiều lòng người khác, hoặc im lặng để "cho yên chuyện", thì chỉ thấy mối quan hệ ngày càng rối rắm và đau lòng.
Tôi đã dừng phim lại ở phút 12 của tập cuối, mở điện thoại và viết một dòng ghi chú cho chính mình: "Từ hôm nay, mình được phép nói "không". Không cần giải thích. Không cảm thấy có lỗi".
Từ đó, tôi tập nói "không". Không ôm việc hộ ai khi đã quá sức. Không đi đâu chỉ vì "ngại từ chối". Không gượng ép nụ cười khi trong lòng đầy uể oải. Và tôi dạy con điều đó. Không phải bằng lời, mà bằng chính cách tôi sống.
Tôi ngồi xuống nói chuyện với con. Tôi bảo: "Nếu con không muốn làm gì, con được phép nói không. Mẹ sẽ không giận. Mẹ sẽ lắng nghe". Con bé nhìn tôi, ánh mắt có chút ngạc nhiên, nhưng tôi tin nó hiểu.
Tôi biết mình không thể thay đổi quá khứ, nhưng tôi có thể thay đổi hiện tại – và tương lai. Bắt đầu từ việc học một chữ đơn giản: "không". Và dạy con cũng làm được như thế, một cách can đảm và đầy tự trọng.